Πώς ερμηνεύουν οι επιστήμονες τα πρωτοφανή δεδομένα για τη Γη, κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Κλιματική αλλαγή & Πανδημία: Κερδίσαμε ή χάσαμε τη μάχη για τη Γη μας;
Η πανδημία του κορονοϊού είχε τραγικές συνέπειες όχι μόνο για τα συστήματα Υγείας ανά τον πλανήτη, αλλά και για τις οικονομίες των χωρών της υφηλίου, που οδηγήθηκαν σε πολύμηνο lockdown. Υπάρχει όμως και ένας τομέας, για τον οποίο πολύ πίστεψαν πως ωφελήθηκε κατά τη διάρκεια της πρωτόγνωρης αυτής κατάστασης και δεν είναι άλλος από το περιβάλλον.
Η συλλογιστική είναι απλή: Εφόσον όλες οι δραστηριότητες – ή έστω κατά το μεγαλύτερο μέρος τους – ανεστάλησαν επί μακρόν, οι βιομηχανίες σταμάτησαν την παραγωγή, η κίνηση στους δρόμους ελαττώθηκε δραματικά, τα αεροπλάνα καθηλώθηκαν στο έδαφος ακόμα και σε ποσοστό 95%, τότε οι ρύποι μειώθηκαν και επομένως το περιβάλλον ωφελήθηκε. Δυστυχώς, όμως, οι επιστήμονες που ασχολούνται με την κλιματική αλλαγή, δε συμμερίζονται αυτές τις αισιόδοξες σκέψεις. Διότι, η κλιματική αλλαγή είναι ένα τόσο σύνθετο φαινόμενο, που δεν μπορεί ούτε ένα τόσο γενικό lockdown να την αναστρέψει – τουλάχιστον όχι σε τόσο σύντομο διάστημα.
Τα «οφέλη» της πανδημίας στην κλιματική αλλαγή
Μπορεί η «είδηση» πως στα έρημα από τουρίστες κανάλια της Βενετίας εμφανίστηκαν δελφίνια να ήταν τελικά fake news, όμως πράγματι, κατά τη διάρκεια του lockdown καταγράφηκαν θετικές μετρήσεις και υπήρξαν κάποια χειροπιαστά αποτελέσματα στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Για παράδειγμα, το πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, εκτιμά ότι στην Κίνα, όπου η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι κυριολεκτικά θανατηφόρα στο Πεκίνο και άλλες μεγαλουπόλεις, η βελτίωση της ποιότητας του αέρα λόγω της παύσης των δραστηριοτήτων σε τεράστιο ποσοστό, είχε ως αποτέλεσμα τα αρνητικά ρεκόρ να αντιστραφούν με θεαματικές, μάλιστα, επιδόσεις.
Την ίδια ώρα, οι υπηρεσίες του ΟΗΕ κατέγραψαν σημαντικά μειωμένα ποσοστά διοξειδίου του άνθρακα και οξέων του αζώτου, ενώ σε σχετική ανακοίνωση αναφέρθηκε πως «η εικόνα που δημιουργήθηκε είναι η εικόνα που θα θέλαμε να βλέπουμε στο πλαίσιο της μάχης κατά της κλιματικής αλλαγής». Πολλοί ήταν άλλωστε εκείνοι που είδαν το lockdown ως μία «άσκηση» σε πραγματικές συνθήκες, αναφορικά με το πώς θα μπορούσαν να στηθούν και να λειτουργήσουν διάφοροι μηχανισμοί περιβαλλοντικής βιωσιμότητας ή και τυχόν αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες.
Στα «θετικά της πανδημίας» προσμετράται επίσης η αλλαγή στη νοοτροπία που επήλθε σε μεγάλο ποσοστό των πολιτών, οι οποίοι κατά τη διάρκεια της καραντίνας και του lockdown φαίνεται πως στράφηκαν σε πιο οικολογικές μεθόδους μετακίνησης, διατροφής, άσκησης και διατήρησαν τις μεθόδους αυτές, ακόμα και μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων. Επιστημονική έρευνα στο πανεπιστημίου του Γιορκ, έδειξε ότι στους βρετανικούς δρόμους, παρότι αποκαταστάθηκε η κυκλοφορία σε ποσοστό 75%, τα επίπεδα διοξειδίου του αζώτου στην ατμόσφαιρα παρέμεναν κατά 30% χαμηλότερα.
Η «ανώμαλη προσγείωση» στα πραγματικά δεδομένα
Όσοι πίστεψαν όμως ότι η πανδημία ωφέλησε τη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής, εξαναγκάστηκαν σε… «ανώμαλη προσγείωση» από τα πραγματικά δεδομένα και τα συμπεράσματα της επιστημονικής κοινότητας. Διότι, τελικά, φαίνεται πως όσα έγιναν κατά τη διάρκεια του παγκόσμιου lockdown την άνοιξη του 2020, ήταν «too little, too late», «πολύ λίγα, πολύ αργά». Η «επιστροφή στην κανονικότητα» που ευαγγελίζονται οι κυβερνήσεις παγκοσμίως, η άρση δηλαδή των περιοριστικών μέτρων, επανέφερε τα προβλήματα από την ατμοσφαιρική ρύπανση και μάλιστα «ενισχυμένα» σε πολλές περιπτώσεις. Για παράδειγμα, πολλά εργοστάσια αύξησαν τους ρυθμούς παραγωγής, προκειμένου να καλύψουν το χαμένο έδαφος, καθώς η σταθεροποίηση της οικονομίας και ο περιορισμός των απωλειών στον τομέα αυτό, έγινε πλέον η πρώτη προτεραιότητα.
Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός πως οι αναλύσεις της Διεθνούς Υπηρεσίας Ανανεώσιμης Ενέργειας (IRENA), προβλέπουν πως οι εκπομπές ρύπων για το 2020 συνολικά θα είναι μειωμένες κατά 6%-8% - ποσοστό που θεωρείται αμελητέο ως προς τη συγκέντρωση ρύπων στην ατμόσφαιρα και στην αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου.
Πρέπει άλλωστε να επισημανθεί το γεγονός πως ναι μεν ο παγκόσμιος πληθυσμός υποχρεώθηκε επί μακρόν σε αναστολή των δραστηριοτήτων του και σε καραντίνα, όμως όταν έγινε η άρση της αναστολής αυτής, όλα επέστρεψαν στην προηγούμενη κατάσταση. Εκτός δηλαδή από κάποιες μικρές αλλαγές στην προσωπική ζωή κάποιων πολιτών – για παράδειγμα, πολλοί υιοθέτησαν το ποδήλατο ως βασικό μέσο μεταφοράς τους – όλοι οι υπόλοιποι εξακολουθούν να ζουν στα ίδια σπίτια, να εργάζονται στις ίδιες βιομηχανίες, να κατέχουν τον ίδιο αριθμό αυτοκινήτων.
Επιπλέον, ναι μεν κατά την καραντίνα πολλοί υιοθέτησαν κάποιες περισσότερο οικολογικές καθημερινές συνήθειες, όμως την ίδια ώρα, παραδείγματος χάριν λόγω της αύξησης των ηλεκτρονικών παραγγελιών, καταγράφηκε αύξηση των μη ανακυκλώσιμων απορριμμάτων. Επίσης, οι φορείς που είναι αρμόδιοι για την τήρηση των περιβαλλοντικών κανόνων, για παράδειγμα όσον αφορά στην αποψίλωση των δασών της Βραζιλίας, έμειναν στο σπίτι, με αποτέλεσμα οι λαθροϋλοτόμοι να βρουν το πεδίο ελεύθερο για την παράνομη δράση τους…
Αυτό όμως που καταγράφεται ως η σοβαρότερη απώλεια στον αγώνα για την ανάστρεψη της κλιματικής αλλαγής, είναι ο αποπροσανατολισμός από τον στόχο: Η πανδημία σάρωσε τα πάντα στο πέρασμα της, ακριβώς τη στιγμή που η σωτηρία του περιβάλλοντος ανήλθε στις πρώτες θέσεις της ατζέντας των ηγετών παγκοσμίως. Πλέον, απόλυτη προτεραιότητα όλων είναι η διάσωση της οικονομίας και οι επιστήμονες που αγωνίζονται κατά της κλιματικής αλλαγής θεωρούν ότι αυτό θα επιδιωχθεί να γίνει με κάθε κόστος – και με «θύμα», κυρίως, το περιβάλλον.
Νοιάζομαι tip: Αν βάλει ο καθένας μας προσωπικό του στόχο να βελτιώσει τις προσωπικές του συνήθειες υπέρ του περιβάλλοντος, τότε το πρώτο βήμα για τη σωτηρία του πλανήτη, θα είναι γεγονός!
